କନ୍ୟାକୁମାରୀ: ଆମ ଦେଶରେ ୫୧ଟି ଶକ୍ତି ପୀଠ ରହିଛି । ଯେଉଁ ସ୍ଥାନଗୁଡ଼ିକରେ ମାତା ସତୀଙ୍କ ଶରୀରର ଅଙ୍ଗଗୁଡ଼ିକ ପଡିଥିଲା, ସେହି ସ୍ଥାନ ମାନଙ୍କୁ ଶକ୍ତି ପୀଠ ଭାବରେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ । ତେବେ ତାମିଲନାଡୁର କନ୍ୟାକୁମାରୀ କେପ୍ ଠାରେ ଅବସ୍ଥିତ କନ୍ୟାକୁମାରୀ ଶକ୍ତିପୀଠ, ଦେବୀ କନ୍ୟାକୁମାରୀଙ୍କ ମୁଖ୍ୟ ମନ୍ଦିର । ଦେବୀ ଏଠାରେ କୁମାରୀ ଅମ୍ମନ ନାମରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ।
ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଏ ଯେ, ଦେବୀ ସତୀଙ୍କ ମେରୁଦଣ୍ଡ ଏଠାରେ ପଡିଯାଇଥିଲା । ଭଗବତୀ ଦେବୀଙ୍କୁ ଏଠାରେ ପୂଜା କରାଯାଏ, ଯିଏକି କନ୍ୟା ଦେବୀ, କନ୍ୟାକୁମାରୀ ଏବଂ ଭଦ୍ରକାଳୀଙ୍କ ନାମରେ ମଧ୍ୟ ବିଖ୍ୟାତ ।
ଦୃଢ ପଥର କାନ୍ଥ ଦ୍ୱାରା ଘେରି ରହିଥିବା କନ୍ୟାକୁମାରୀ ଶକ୍ତି ମନ୍ଦିରର ଇତିହାସ ତିନି ହଜାର ବର୍ଷରୁ ଅଧିକ ପୁରୁଣା ବୋଲି କୁହାଯାଏ । ମନ୍ଦିର ପରିସରରେ ଆହୁରି ଅନେକ ମନ୍ଦିର ଅଛି, ଯାହା ଭଗବାନ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଦେବ, ଭଗବାନ ଗଣେଶ, ଭଗବାନ ଆୟାପ୍ପା, ଦେବୀ ବାଲା ସୁନ୍ଦରାରୀ ଏବଂ ଦେବୀ ବିଜୟା ସୁନ୍ଦରୀଙ୍କୁ ଉତ୍ସର୍ଗ କରାଯାଇଛି । ମନ୍ଦିରର ମୁଖ୍ୟ ପ୍ରବେଶ ଉତ୍ତର ଫାଟକରେ ରହିଛି । ପୂର୍ବ ଫାଟକ ପ୍ରାୟତଃ ବନ୍ଦ ରହିଥାଏ, ଏହା କେବଳ ବିଶେଷ ଉତ୍ସବରେ ଖୋଲାଯାଏ ।
କନ୍ୟାକୁମାରୀ ଶକ୍ତି ପୀଠ ଏହାର ପ୍ରାକୃତିକ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ବେଶ୍ ପ୍ରସିଦ୍ଧ, ମନ୍ଦିରର ଗଠନ ଆପଣଙ୍କୁ ବିସ୍ମିତ କରିବ । ଏହା ବ୍ୟତୀତ ଏଠାରେ ତିନୋଟି ସମୁଦ୍ରର ଏକ ସଙ୍ଗମ ସ୍ଥଳ ମଧ୍ୟ ରହିଛି । ବଙ୍ଗୋପସାଗର ମନ୍ଦିରର ପୂର୍ବରେ ଏବଂ ଭାରତ ମହାସାଗର ମନ୍ଦିରର ଦକ୍ଷିଣରେ ଅଛି । ପାଶ୍ଚିମରେ ଆରବ ସାଗର ଆସି ମିଶିଛି, ଯାହା ଆପଣଙ୍କୁ ଏକ ଭିନ୍ନ ଶାନ୍ତି ଦେବ । ଆପଣ ମନ୍ଦିରରୁ ସମୁଦ୍ରରେ ସୂର୍ଯ୍ୟୋଦୟ ଏବଂ ସୂର୍ଯ୍ୟାସ୍ତ ମଧ୍ୟ ଦେଖିପାରିବେ । ସମୁଦ୍ରର ଏହି ମିଳନ ହେତୁ ଏହି ସ୍ଥାନ ମଧ୍ୟ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ତୀର୍ଥସ୍ଥାନ ଅଟେ । କନ୍ୟାକୁମାରୀ ମନ୍ଦିର ସହିତ ବିବେକାନନ୍ଦ ମେମୋରିଆଲ ମଧ୍ୟ ଅଛି, ଯେଉଁଠାରେ କିଛି ଦିନ ପୂର୍ବରୁ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀ 45 ଘଣ୍ଟା ଧ୍ୟାନ କରିଥିଲେ।
କିମ୍ବଦନ୍ତୀ ଅନୁଯାୟୀ, ବାଣାସୁର ନାମକ ଏକ ରାକ୍ଷାସ ଭଗବାନ ଶିବଙ୍କଠାରୁ ଏକ ବରଦାନ ପାଇଥିଲା ଯେ କେବଳ ଜଣେ କୁମାରୀ ଝିଅ ତାଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିପାରିବ । ଏହି ବର ପାଇବା ପରେ ବାଣାସୁର ଥରେ ସମସ୍ତ ଦେବତାଙ୍କୁ କାରାଗାରରେ ରଖିଥିଲେ । ତେଣୁ, ଯେତେବେଳେ ଦେବତାମାନେ ମାତା ଭଗବତୀଙ୍କୁ ପ୍ରାର୍ଥନା କଲେ, ଦେବୀ ଏକ କୁମାରୀ ଝିଅର ରୂପ ନେଇଥିଲେ । ମାତା ପାର୍ବତୀ ପ୍ରାଚୀନ ରାଜା ଭରତଙ୍କ ଝିଅ ଭାବରେ ଜନ୍ମ ହୋଇଥିଲେ । ଯେତେବେଳେ ଝିଅଟି ବଡ ହେଲା, ସେ ଭଗବାନ ଶିବଙ୍କ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ କାହାକୁ ବିବାହ କରିବାକୁ ଚାହୁଁନଥିଲେ । ରାଜା ଭରତ ତାଙ୍କ ଝିଅକୁ ତାଙ୍କ ରାଜ୍ୟର ଦକ୍ଷିଣରେ ରହିବାକୁ ଏକ ସ୍ଥାନ ଦେଇଥିଲେ । ଏଠାରେ ଦେବୀ ଭଗବତୀ ଝିଅ ରୂପରେ ଭଗବାନ ଶିବଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ସ୍ୱାମୀ ଭାବରେ ପାଇବା ପାଇଁ ତପ କରିବା ଆରମ୍ଭ କଲେ । ଦିନେ ବାଣାସୁର ବୁଲି ବୁଲି ସେହି ଝିଅ ପାଖରେ ପହଞ୍ଚିଲା ।
ଝିଅର ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟରେ ଆକର୍ଷିତ ହୋଇ ବାଣାସୁର ତାଙ୍କୁ ବିବାହ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇଥିଲା । ତା’ପରେ ଝିଅଟି ରାକ୍ଷାସ ସହିତ ଯୁଦ୍ଧର ସର୍ତ୍ତ ରଖି କହିଲା ଯେ ଯଦି ସେ ଯୁଦ୍ଧରେ ବିଜୟୀ ହୁଏ ତେବେ ସେ ତାଙ୍କୁ ବିବାହ କରିବ । ଏହା ପରେ ଝିଅ ଏବଂ ରାକ୍ଷାସ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ସଂଘର୍ଷପୂର୍ଣ୍ଣ ଯୁଦ୍ଧ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଏହି ଯୁଦ୍ଧରେ ବାଣାସୁରକୁ ଦେବୀ ଭଗବତୀ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ । ବାଣାସୁରର ଅନ୍ତ ହେବା ପରେ ଝିଅଟି କୁମାରୀ ରହିବାକୁ ସ୍ଥିର କଲା । ନାରଦ ଭଗବାନ ଏବଂ ଭଗବାନ ପର୍ଶୁରାମ ଦେବୀଙ୍କୁ କଳିଯୁଗର ଶେଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପୃଥିବୀରେ ରହିବାକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲେ, ଯାହାକୁ ସେ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ତେଣୁ ପର୍ଶୁରାମ ସମୁଦ୍ର କୂଳରେ ଏହି ମନ୍ଦିର ନିର୍ମାଣ କରି କନ୍ୟାକୁମାରୀ ଦେବୀଙ୍କ ପ୍ରତିମା ସ୍ଥାପନ କଲେ ।
ମନ୍ଦିର ବିଷୟରେ ଆଉ ଏକ ବିଶ୍ୱାସ ହେଉଛି ଝିଅ ଟି ଶିବଙ୍କୁ ବିବାହ ପାଇଁ ସଂଗ୍ରହ କରିଥିବା ସମସ୍ତ ଶସ୍ୟ ପରେ ପଥର ଓ ଗୋଡିରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା । ଆଜି ମଧ୍ୟ କନ୍ୟାକୁମାରୀରେ ଆମେ ଏହି ପଥର ଦେଖିପାରିବା । ଆପଣ କନ୍ୟାକୁମାରୀ ସମୁଦ୍ର କୂଳର ବାଲିରେ ମସୁର ଡାଲି ଏବଂ ଚାଉଳ ସଦୃଶ ପଥର ମଧ୍ୟ ପାଇପାରିବେ ।
କନ୍ୟାକୁମାରୀ ଶକ୍ତିପୀଠ କୁମାରୀ ଅମ୍ମନଙ୍କର ମୂର୍ତ୍ତି କଳା ପଥରରେ ନିର୍ମିତ ଏବଂ ମନ୍ଦିର ଭିତରେ 11 ଟି ତୀର୍ଥସ୍ଥାନ ମଧ୍ୟ ଅଛି । ଭିତର ପରିସରେ ତିନୋଟି ଗର୍ଭଗୃହ, ଅଗଣା ଏବଂ ମୁଖ୍ୟ ନାଟମଣ୍ଡପ ରହିଛି । କିନ୍ତୁ ଏସବୁକୁ ଭଲ ଭାବରେ ବୁଝିପାରିବା କିମ୍ବା ଦେଖିବାପରିବା ଏତେ ସହଜ ନୁହେଁ, କାରଣ ମନ୍ଦିର ଭିତରେ ଥିବା ଗଠନ ଏକ ମଜାଦାର ପରି ଦେଖାଯାଏ । ପରିସରରେ ମୂଳ-ଗଙ୍ଗଠୀର୍ଥମ୍ ନାମକ ଏକ କୂଅ ରହିଛି । ବର୍ତ୍ତମାନର ମନ୍ଦିର ଅଷ୍ଟମ ଶତାବ୍ଦୀରେ ପାଣ୍ଡ୍ୟା ସମ୍ରାଟଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ନିର୍ମିତ ହୋଇଥିବା କୁହାଯାଉଛି ।
